GraphQL

دسته‌بندی‌ها

GraphQL — انقلاب در ارتباط با APIها

مقدمه

در سال‌های اخیر، با پیچیده‌تر شدن رابط‌های کاربری و نیاز به انتقال داده‌های دقیق و بهینه، روش‌های سنتی مانند REST دیگر پاسخ‌گوی تمام نیازهای توسعه‌دهندگان نیستند. GraphQL به عنوان نسل بعدی فناوری API، با رویکردی متفاوت، امکان دریافت دقیق داده‌ها را فراهم کرده و محدودیت‌های REST را برطرف می‌کند.

GraphQL چیست؟

GraphQL یک زبان پرس‌وجو (Query Language) برای APIها و زمان اجرای (Runtime) مرتبط با آن است که توسط فیسبوک در سال 2012 طراحی و در سال 2015 به صورت متن‌باز منتشر شد.

GraphQL به کلاینت اجازه می‌دهد دقیقاً همان داده‌هایی را که نیاز دارد درخواست دهد و نه بیشتر.

تفاوت اصلی GraphQL و REST

ویژگی	REST	GraphQL
ساختار درخواست	بر اساس URL و HTTP Method	بر اساس Query و Schema
بازیابی داده	چندین درخواست (Multiple Endpoints)	یک درخواست (Single Endpoint)
کنترل داده توسط کلاینت	محدود	بالا (کلاینت مشخص می‌کند چه داده‌ای می‌خواهد)
Over-fetching / Under-fetching	رایج	تقریباً از بین می‌رود
فرمت پاسخ	JSON یا XML از پیش تعریف‌شده	JSON سفارشی بر اساس Query کلاینت

مفاهیم کلیدی در GraphQL

1. Schema

ساختار اصلی API که شامل نوع داده‌ها (Types)، کوئری‌ها (Queries)، و تغییرات (Mutations) است.

2. Query

برای دریافت داده‌ها استفاده می‌شود.

graphql
query {
  user(id: 1) {
    name
    email
  }
}

3. Mutation

برای تغییر یا ایجاد داده‌ها استفاده می‌شود.

graphql
mutation {
  createUser(name: "Ali", email: "ali@example.com") {
    id
    name
  }
}

4. Subscription

برای دریافت داده‌های بلادرنگ (Real-time) استفاده می‌شود. مثل WebSocket.

مزایای استفاده از GraphQL

🎯 درخواست دقیق داده‌ها توسط کلاینت
🚀 کاهش تعداد درخواست‌ها (Single Endpoint)
🔁 پشتیبانی از Real-time با Subscription
📄 دریافت مستندات خودکار (GraphQL Playground, GraphiQL)
⚡ کاهش بار سرور و پهنای باند

معایب و چالش‌ها

⚠️ پیچیدگی بیشتر در سمت سرور
🔐 نیاز به مدیریت دقیق مجوزها و امنیت
🧪 دشواری در کش کردن (بر خلاف REST که از HTTP Caching بهره می‌برد)
🛠️ یادگیری مفاهیم جدید (Schema, Resolver, Type System)

ابزارهای کاربردی در اکوسیستم GraphQL

دسته	ابزارها
سرور	Apollo Server, GraphQL Yoga, Express-GraphQL
کلاینت	Apollo Client, Relay, urql
تست و مستندسازی	GraphQL Playground, GraphiQL, Postman
فریمورک‌های زبان‌ها	Graphene (Python), graphql-js, gqlgen (Go), Ariadne

نمونه پاسخ GraphQL

json
{
  "data": {
    "user": {
      "name": "Ali",
      "email": "ali@example.com"
    }
  }
}

نمونه پروژه واقعی

در یک پروژه فروشگاه اینترنتی، کلاینت می‌تواند اطلاعات کاربر، سبد خرید و لیست محصولات را هم‌زمان و در یک درخواست GraphQL دریافت کند:

graphql
query {
  user(id: 1) {
    name
    cart {
      total
      items {
        name
        price
      }
    }
  }
}

نتیجه‌گیری

GraphQL یک راهکار پیشرفته و مدرن برای طراحی API است که در مقایسه با REST، انعطاف‌پذیری بیشتری به کلاینت‌ها می‌دهد. اگرچه پیاده‌سازی آن در ابتدا ممکن است پیچیده به نظر برسد، اما در پروژه‌های بزرگ، منعطف و مبتنی بر داده‌های پویا، مزایای آن غیرقابل چشم‌پوشی است.