⚙️ بهینه‌سازی کوئری‌ها در لاراول

📌 مقدمه

لاراول به دلیل استفاده از Eloquent ORM نوشتن کوئری‌ها رو بسیار ساده کرده، اما اگه با دقت استفاده نشه ممکنه باعث افزایش تعداد کوئری‌های غیرضروری، کندی صفحات و بار زیاد روی دیتابیس بشه. این مقاله به بررسی روش‌هایی برای بهینه‌سازی کوئری‌ها در لاراول می‌پردازه.

🔍 ۱. جلوگیری از N+1 Problem با Eager Loading

🔴 مشکل:

php
CopyEdit
$posts = Post::all();
foreach ($posts as $post) {
    echo $post->user->name;
}

این کد به ازای هر پست، یک کوئری جدا برای user اجرا می‌کنه!

✅ راه حل:

php
CopyEdit
$posts = Post::with('user')->get();

با with() همه‌ی userها رو در یک کوئری جداگانه میاره.

📌 ۲. محدود کردن ستون‌های انتخاب‌شده (select)

به جای گرفتن تمام ستون‌ها (*):

php
CopyEdit
// بد
$users = User::all();

// خوب
$users = User::select('id', 'name')->get();

گرفتن فقط ستون‌های موردنیاز باعث کاهش حافظه و سرعت پاسخ‌دهی می‌شه.

🧠 ۳. استفاده از whereRaw برای کوئری‌های پیچیده

اگر نیاز به کوئری سفارشی داری:

php
CopyEdit
$users = User::whereRaw('YEAR(created_at) = ?', [2024])->get();

🧪 ۴. استفاده از Query Scopes برای خوانایی و بهینه‌سازی

در مدل:

php
CopyEdit
public function scopeActive($query)
{
    return $query->where('status', 'active');
}

در کنترلر:

php
CopyEdit
User::active()->get();

اسکوپ‌ها باعث DRY بودن کد و بهینه‌سازی کوئری‌ها می‌شن.

🧮 ۵. استفاده از chunk() برای پردازش داده‌های زیاد

اگر میلیون‌ها رکورد داری:

php
CopyEdit
User::chunk(500, function ($users) {
    foreach ($users as $user) {
        // پردازش کاربر
    }
});

بهتر از get() روی دیتای زیاد استفاده کن چون مصرف RAM رو کاهش می‌ده.

🧰 ۶. استفاده از lazy() یا cursor() برای مصرف پایین حافظه

php
CopyEdit
foreach (User::cursor() as $user) {
    // پردازش
}

cursor() یک رکورد در لحظه می‌گیره (lazy loading).

📈 ۷. پروفایل و تحلیل کوئری‌ها با DB::listen

برای بررسی کوئری‌ها:

php
CopyEdit
DB::listen(function ($query) {
    logger($query->sql);
    logger($query->bindings);
    logger($query->time);
});

مناسب برای دیباگ و کشف گلوگاه‌های کوئری‌ها.

📊 ۸. استفاده از Index در جدول‌ها

روی ستون‌هایی که زیاد جستجو انجام می‌دی ایندکس بذار:

php
CopyEdit
$table->index('email');

بررسی با ابزار EXPLAIN در MySQL می‌تونه کمک کنه.

🔎 ۹. استفاده از EXISTS به جای IN برای زیرکوئری‌ها

php
CopyEdit
// کندتر
Post::whereIn('user_id', User::pluck('id'))->get();

// سریع‌تر
Post::whereExists(function($query) {
    $query->select(DB::raw(1))
          ->from('users')
          ->whereRaw('users.id = posts.user_id');
})->get();

📋 ۱۰. چک‌لیست نهایی بهینه‌سازی کوئری‌ها

✅ از with() استفاده کن (Eager Load)
✅ فقط ستون‌های لازم رو select() کن
✅ از chunk() یا cursor() برای داده‌های زیاد استفاده کن
✅ از whereRaw برای کوئری‌های خاص استفاده کن
✅ از ایندکس در دیتابیس استفاده کن
✅ از EXPLAIN برای تحلیل کوئری‌ها کمک بگیر
✅ از Query Scopeها استفاده کن برای خوانایی بهتر

✅ جمع‌بندی

بهینه‌سازی کوئری‌ها یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای سریع‌تر شدن اپلیکیشن لاراولی شماست. با چند تکنیک ساده مثل with() و chunk()، می‌تونی مصرف منابع و زمان پاسخ‌دهی رو به‌طور چشمگیری کاهش بدی.